می‌توان گفت که طراحی پلان مسکونی در میان انواع طراحی پلان یکی از پیچیده‌ترین‌ها محسوب می‌شود، چرا که باید پاسخگوی افرادی باشد که مدت زیادی از زمان خود را در آن خانه‌ها می‌گذرانند.

از طرف دیگر به دلیل تفاوت نیازهای هر فرد با دیگران و همچنین تفاوت سبک‌های زندگی خانواده‌های مختلف این پیچیدگی در طراحی پلان مسکونی بیشتر شده و به دقت زیادی نیاز دارد.

در این مطلب راستا به چند نکته مهم در مورد طراحی پلان مسکونی می‌پردازیم که علاوه بر معماران و دانشجویان معماری می‌تواند برای افرادی که قصد دارند خود طراحی پلان منزلشان را انجام دهند مفید باشد.

1- به امکانات و فرصت‌های موجود توجه کنید.

در طراحی پلان مسکونی باید از امکانات زمین پروژه به صورت حداکثری استفاده کرد. این امکانات می‌تواند در زمینی به شکل یک دید و منظر فوق‌العاده و در زمینی دیگر نور مناسب باشد.

در واقع در اولین مرحله طراحی پلان مسکونی تمام ویژگی و امکانات خاصی که در زمین پروژه وجود دارد باید نوشته شده و برای بهره‌گیری از آن برنامه‌ریزی شود.

2- طراحی پلان باید کاربردی باشد.

پس از شناسایی فرصت‌های موجود، مهم‌ترین بخش کار شناسایی نیازها و اطلاع از چگونگی سبک زندگی کاربران خانه است.

در صورت امکان با ساکنان آینده خانه صحبت کنید و از علاقه‌مندی‌ها، نیازها و فعالیت‌هایشان اطلاع یابید و طراحی پلان را بر مبنای اطلاعاتی که به دست آورده‌اید انجام دهید. در غیر این صورت طراحی پلان را به گونه‌ای انجام دهید که برای بیشتر افراد مناسب باشد و نیازهای معمول انسان‌ها را پاسخ دهد.

علاوه بر این‌ها در پلان مسکونی طراحی شده باید سعی شود از کل زمین به بهترین شکل ممکن استفاده شود و از ایجاد فضاهای ناکارآمد و غیر عملکردی خودداری شود.

3- هزینه‌ها را مد نظر داشته باشید.

اگر طراحی پلان را برای خود و خانواده‌تان انجام می‌دهید مقدار هزینه‌ای که برای این پروژه در اختیار دارید را به طور دقیق محاسبه کنید و اگر طراحی را برای شخص دیگری انجام می‌دهید حدود بودجه را در نظر داشته باشید و سعی کنید طراحی را بر اساس همان بودجه پیش ببرید.

4- نقش مهم سیرکولاسیون!

سیرکولاسیون در طراحی پلان به معنی چگونگی حرکت در فضا و همچنین نحوه‌ ارتباط بخش‌های مختلف با هم است.

این بخش در مراحل ابتدایی طراحی و با ترسیم خطوط کلی و حدودی فضاها انجام می‌شود. در این بخش می‌توانید با استفاده از دیاگرام‌ها کار را پیش ببرید.

توجه کافی به سیرکولاسیون در طراحی پلان می‌تواند در هزینه‌ها صرفه‌جویی کرده و به دسترسی راحت‌تر ساکنان کمک کند.

به عنوان مثال محل قرار گیری اتاق خواب‌ها و فاصله آن‌ها از در اصلی یا چگونگی ارتباط بین آشپزخانه و نشیمن یا ناهارخوری در این مرحله مشخص می‌شود و در صورتی که دقت کافی در طراحی سیرکولاسیون انجام نشود ممکن است فاصله‌ها بسیار زیاد یا بسیار کم و غیرمنطقی شوند.

همچنین توجه کنید که ارتباط فضاها به گونه‌ای برقرار نشود که در فعالیت‌های مختلف تداخل ایجاد شود.

5- محیط باز و بسته را ترکیب کنید.

در طراحی پلان مسکونی داشتن دسترسی به فضای باز بسیار مهم است.

در خانه‌های ویلایی این دسترسی به سهولت امکان پذیر است، اما در آپارتمان‌ها برای ایجاد دسترسی به فضای باز باید تمهیداتی اندیشید.

بالکن‌ها جز واجبات پلان‌های آپارتمانی هستند اما در صورت امکان بهتر است پلان‌ها به صورت حیاط آپارتمان طراحی شوند. با این کار ساکنان هر واحد می‌توانند فضای باز اختصاصی خود را داشته باشند.